Samen imkeren 2.0

Bijenhouders in Nederland imkeren steeds vaker zonder de varroa mijt te bestrijden. Om inzicht te geven in de gebruikswaarde van volken waarmee op deze manier geïmkerd wordt, zijn van september 2017 tot april 2019 in het project Samen imkeren 1.0, volken van 4 imkergroepen gevolgd die imkeren zonder varroa bestrijding (Van Dooremalen en Goossen, 2020). Van januari 2020 tot begin april 2022 zijn in het vervolg van dit project, Samen Imkeren 2.0, deze volken weer gevolgd waarbij tevens volken van een vijfde imkergroep (Beebreed), die imkert met beperkte varroa bestrijding, zijn meegenomen. Zodoende zijn vijf verschillende bedrijfsmethoden van imkergroepen die niet behandelen tegen varroa en 2 bedrijfsmethoden met volken die altijd behandeld zijn tegen varroa en waarvan er bij één tijdens het project niet meer behandeld werd tegen varroa, naast elkaar toegepast en over de tijdspanne van 28 maanden gevolgd. Het Samen Imkeren 2.0 project was geen wetenschappelijke proef aangezien vergelijkingen tussen groepen in de praktijk onmogelijk bleken omdat volken bij alle zeven groepen op verschillende wijzen werden behandeld. Het belangrijkste doel was dat voor de bijenhouderij zichtbaar zou worden wat de mogelijkheden zijn van imkeren zonder behandeling tegen varroa, te zien dat het werkt in de praktijk en dat men zo kan bijenhouden met de volken. Voor de participerende imkergroepen was het van meerwaarde bij elkaar in de keuken te kunnen kijken, daardoor kennis en ervaring uit te wisselen en waardering te krijgen voor de verschillende werkwijzen. Tijdens het project zijn metingen verricht en data verzameld om een indruk te krijgen wat je van de verschillende methoden van imkeren kunt verwachten bij je volken. Alle bijenvolken van de imkergroepen in dit project hadden gemeen dat ze allen een weerbaarheid tegen varroa lieten zien. Het percentage uitval door varroa was klein. Toch was er sprake van hoge mijtbesmettingen onder volken, duidend op een hoge mate van tolerantie en niet zozeer van resistentie. De vele zichtbare verschillen in poetsgedrag, gemeten oppervlakten bijen aan bovenkant kast en gemeten oppervlakten en aantal straten mul op bodemplaat van de kast, hoeveelheden geoogste honing en zachtaardigheid zijn meestal terug te voeren naar verschillen in imkermethode van deze imkergroepen, en niet naar specifieke eigenschappen van selectie lijnen. Een uitzondering hierop zou kunnen zijn de zachtaardigheid van de volken van Beebreed. De waarneming dat grote aantallen mijten getolereerd werden bij vele volken in dit project komt wellicht doordat door de co-evolutie van de honingbij en varroa de afgelopen decennia een proces gaande is waarbij alle bijenvolken toleranter worden wat betreft varroa en de varroamijt zijn ziekmakend vermogen deels heeft verminderd. Wellicht is het door deze mogelijke gevolgen van voortschrijdende co-evolutie in de toekomst makkelijker om te kunnen imkeren zonder te behandelen tegen varroa, zonder een hoog risico om bijenvolken te verliezen aan varroa infectie. Het Samen Imkeren project heeft imkers handvatten gegeven om te starten met imkeren zonder te behandelen tegen varroa. De aanknopingspunten hiertoe zijn zeer divers. Zo kan men kiezen om volksvermeerdering te faciliteren, waarbij broedloze periodes de groei van mijtpopulatie stagneren. Men kan ook actief op weerbaarheid van bijenvolken selecteren. Advies kan daarbij gevraagd worden aan de contactpersonen van de imkergroepen, waarvan de contactgegevens vermeld staan in de eerder verschenen Samen Imkeren brochure.