Risico-analyse op de ontwikkeling van steekmuggen in en rondom Savendonk (De Geelders)

ARK-Natuurontwikkeling heeft het inrichtings- en beheerplan Savendonk opgesteld. De hiertoe beoogde maatregelen, zoals het verwijderen of onklaar maken van drainage, het verondiepen of dempen van watergangen en het plaatsen van een stuw zullen leiden tot de beoogde vernatting c.q. de doelen van het beleid m.b.t. de Natte Natuurparel. Door de vernatting wordt een potentiële toename van steekmuggen nabij woningen door omwonenden als reëel risico gezien. Daarom heeft ARK-NatuurontwikkelingAquaScape gevraagd om een QuickScan risico-analyse van de kans op het optreden van overlast door steekmuggen op de toekomstige vernatte situatie in en rond Savendonk op te stellen en het geven van advies over het voorkomen daarvan. De QuickScan risico-analyse van de toekomstige situatie in en rond Savendonk op overlast door steekmuggen is uitgevoerd door gebruik te maken van kennis van steekmuggen, kaarteninformatie en aanvullende gedocumenteerde informatie. Op basis van deze informatie zijn potentiële overlast geven de situaties geduid en zijn afgeleid over aanvullende inrichtings- en beheermaatregelen die ingepast zouden kunnen worden om mogelijke overlast door stekende insecten te beperken benoemd.Omdat Savendonk een klein onderdeel is van het veel grotere gebied De Geelders wat bekend staat als het steekmuggengebied van Brabant, is van belang deze omgeving in de analyse te betrekken. Hoeveel overlast de omgeving ervaart en of naast een voorjaarsoverlast er ook in de zomer situaties met overlast optreedt voor direct omwonenden is onbekend maar wel belangrijk om te weten. Gezien het verschil in oppervlak tussen Savendonk en De Geelders als totaal is het een belangrijke vraag of Savendonk invloed op de huidige aantallen steekmuggen gaat uitoefenen.De risico-analyse levert het inzicht dat door de maatregelen aangelegde, ontwikkelende en doeltypen van vegetatie en watertypen ontstaan. Voor al deze typen is een risico-inschatting gepleegd. Juist de voortijdelijke (regenwater0inunderende typen is het risico op het ontstaan van broedplaatsen voor steekmuggen erg hoog.De mogelijkheden om middels inrichting en vooral beheer de geschikte habitats voor steekmuggen te verkleinen is beperkt t.o.v. van de gestelde doelen en de weg daar naar toe. Hierbij speelt de context vande ontwikkeling van het oppervlakreliëf door verruiging en de zeer lage begrazingsdruk een belangrijke rol omdat dat juist een doel van de inrichting is. De stuurknop voor risicobeperking is daarom vooral afhankelijk van het beheer van de waterhuishouding. Ten aanzien van ontwikkeling van steekmuggen zijn hierbij twee uitersten mogelijk. Enerzijds het voorkomen of verminderen van het ontstaan van oppervlaktewater, vooral langdurig tijdelijke aquatische milieus in voorjaar en zomer en anderzijds het volledig en permanent onder water zetten (van delen) van een gebied. Indien het grondwater onder hetmaaiveld kan worden gehouden en in geval het in de winter tot of (vlak) boven maaiveld reikt en het al in het vroege voorjaar enigszins wegzakt zijn de risico’s op overlastsituaties zeer klein.Door gebruik te maken van de flauwe helling in het terrein eventueel ondersteunt door ondiepe begreppeling of slenken (brede slenken verzekeren een betere oppervlakkige afstroming dan ondiepegreppels in verruigd terrein) kan wel al bij de inrichting een voorschot op deze gewenste situatie worden genomen. De beste positie van slenken is het volgen van de laagste lijnen door een deelgebied naast het rekening houden met de kans op snelle vernatting meestal door ondieper aanwezige leemlagen. Bij het creëren of permanent onder water zetten van depressies of het graven van poelen die gekoppeld zijn aan slenken of greppelsystemen kan een milieu voor predatoren ontstaan die bij hogere waterstanden ook de tijdelijke natte milieus kunnen bereiken en begrazen. Steekmuggen profiteren van ophoping van organisch materiaal in bijvoorbeeld poeltjes in ruigten of blad in greppels. Het voldoende onderhouden van ruigte waardoor dit organische materiaal wordt afgevoerd zou, zeker in de eerste jaren bijdragen aan het verkleinen van risico’s.