Plastic in Roodkeelduikers: een T-nul studie in het kader van de containerramp MSC Zoe

In de eerste dagen van 2019 verloor het containerschip MSC Zoe in de Noordzeekustzone benoorden de Nederlandse en West-Duitse Waddeneilanden enkele honderden containers met inhoud. Een groot, maar onbekend deel van de verloren lading spoelde aan op de kusten van eilanden en het vasteland rond de Waddenzee; een onbekend deel bleef op zee. Veel items waren weliswaar “optisch vervuilend”, maar vormden geen direct gevaar voor veel levensvormen in zee omdat ze bijvoorbeeld te groot waren om te kunnen worden gegeten. Echter, grote items kunnen op den duur verkruimelen tot kleinere stukjes (microplastics) die wel kunnen worden gegeten en bovendien verloor de MSC Zoe vele miljoenen plastic pellets van enkele mm doorsnede, die direct gegeten kunnen worden door bijvoorbeeld zeevogels. Een van de kensoorten onder de zeevogels van de Noordzeekustzone is de Roodkeelduiker, Gavia stellata, die met duizenden exemplaren overwintert in juist deze zone en niet verder naar binnen (Waddenzee), dan wel naar buiten (op de open Noordzee). Roodkeelduikers hebben een breed dieet aan allerlei kleine vissen, uit alle waterlagen. Bovendien eten ze kleine steentjes, vermoedelijk om de vertering van de gegeten vissen te helpen bespoedigen. De combinatie van habitat, een breed dieet en het eten van steentjes, maakt dat deze beschermde vogelsoort kwetsbaar lijkt voor kleine plastic deeltjes in zee. Wageningen Marine Research doet al vele jaren onderzoek naar het dieet van Roodkeelduikers in Nederland, door de maaginhoud van dood aangespoelde vogels te bestuderen. In de loop der jaren (1991-2020) konden zo de magen van 264 Roodkeelduikers worden bestudeerd. Hoewel het doel van deze studie dieetonderzoek was, zijn ook alle aangetroffen “plastics” en andere non-food items bewaard. Deze zijn, bij wijze van een nul-studie van de situatie voor het Zoe incident, aan een nader onderzoek onderworpen. In de magen van 31 vogels (11.7% van het totaal) werden in totaal 41 plastic-achtige voorwerpen aangetroffen, variërend van relatief zachte stukjes touw, vislijn, velletjes, tot harde scherven en andere objecten, inclusief vijf pellets. Op grond van deze resultaten concluderen we dat sommige materialen die door de MSC Zoe zijn verloren, met name de pellets, hun weg naar deze vogels zullen kunnen vinden. Aan de andere kant werden nooit dodelijke hoeveelheden, of zelfs maar (op het oog) gevaarlijke hoeveelheden plastics in de dood gevonden vogels aangetroffen, en waren er ook geen tekenen dat er na de ramp met de MSC Zoe opeens veel dode Roodkeelduikers op de Nederlandse stranden aanspoelden.