Het nieuwe telen: Energiezuinig komkommers telen

De afgelopen jaren is er veel aandacht besteed aan het nieuwe telen zonder grote investeringen. Het energieverbruik voor komkommertelers in de praktijk ligt momenteel rond de 34 tot 42 m3/m2. In 2009 is er in het kader van het nieuwe telen een komkommerproef uitgevoerd waarbij door het gebruik van een dubbel energiescherm en de inzet van gewasventilatie een energieverbruik van 24 m3/m2 werd gerealiseerd. De praktijk ziet zeker de noodzaak voor energiebesparingen, maar is nog wat voorzichtig doordat dit sommige situaties leidde tot meer aantasting van Mycosphaerella.
In het project ‘Energiezuinig komkommers telen’ wordt er voorgezet op de kennis die opgedaan in voorgaande projecten in het kader van ‘Het Nieuwe Telen’. Eén van de speerpunten binnen het nieuwe telen is het gebruik ven een (dubbel) energiescherm. In dit project is de optimale inzet van een dubbel energiescherm het uitgangspunt om de input van energie te reduceren. Er wordt ingegaan op de interactie tussen de natuurkundige aspecten van het kasklimaat en de processen die binnen en buiten de plant plaatsvinden.
De doelstelling van dit project was het demonstreren van een energiezuinige komkommerteelt met een maximale energie input van 25 m3/m2 voor warmte met een productie die vergelijkbaar is aan de praktijk: 185 stuks en 80 kg/m2 klasse I product. Om dit te realiseren waren de belangrijkste uitgangspunten van dit project het ontwikkelen van een eenvoudigere en betere schermregeling en het sturen op basis van de verdamping van de plant en kasklimaat op basis AV en VPD om zo de risico’s op Mycosphaerella te beperken.
De proef bestond uit drie teelten volgens een traditioneel paraplu systeem. De eerste teelt is geplant op 18 december 2014 met het ras ‘Galibier’. In het begin van de eerste teelt was het nog zoeken naar de juiste regeling van het scherm en opende het scherm vaak te vroeg en ging te laat weer dicht. Het aanpassen van de regeling zodat het scherm opende op basis van verschil in stooktemperatuur en temperatuur boven het scherm, resulteerde erin dat scherm na zonsopgang nog enkele uren dicht bleef liggen. Hierdoor werd de inzet van de buis minimaal. De eerste teelt eindige op 28 april 2015 en had een energieverbruik van 14.7 m3/m2 en een productie die gelijk was aan de prognose (55.4 stuks en 22.8 kg/m2). De eerste teelt kende geen problemen Mycosphaerella.
De tweede teelt werd geplant op 30 april 2015 met het ras ‘Roxanne’. De schermregeling ontwikkeld in de eerste teelt werd hier goed ingezet wat uiteindelijk resulteerde in een energieverbruik van slechts 1.6 m3/m2 en de productie eindigde met 77.7 stuks en 33.7 kg/m2 iets boven de prognose. Infectie met Mycosphaerella werd geconstateerd op de stengel, maar dit had geen effect op de productie en kwaliteit van de vruchten.
De derde teelt werd geplant op 30 juli 2015 met het ras ‘Roxanne’. De ontwikkelde schermregeling werd voorgezet maar resulteerde in de week dat het weer omsloeg van warm weer met veel instraling naar kouder weer met minder instraling (week 38) in een chaotische regeling van het scherm. Dit resulteerde in veel fluctuaties in het klimaat (met name het AV). Dit heeft waarschijnlijk een grote bijdrage geleverd aan de infectie van Mycosphaerella in de derde teelt. De derde teelt had als resultaat een energieverbruik van 3.8 m3/m2 en een productie die lager was dan geprognotiseerd (50.8 stuks en 21.6 kg/m2) doordat een aanzienlijk deel van de vruchten was aangetast door Mycosphaerella.
De energiedoelstelling is met een energieverbruik van 20 m3/m2 en een praktijkconforme productie (184 stuks en 78.1 kg/m2) uiteindelijk ruimschoots gerealiseerd. Wel moet hierbij worden opgemerkt dat bij dit energieverbruik de beschikbaarheid van CO2 van een externe bron afkomstig een voorwaarde is.
Het realiseren van een eenvoudigere en betere schermregeling is met het sturen op verschil in stooktemperatuur en het verschil boven het scherm goed gerealiseerd. Wel is het hierbij belangrijk om de situatie in het voorjaar en het najaar waarbij de beperkte instraling optimaal benut moet worden goed in de gaten te houden.
Mycosphaerella blijft een aandachtpunt. De eerste teelt was Mycosphaerella niet aanwezig, de tweede teelt was er wat aantasting op de stengel en de derde teelt was er een behoorlijk productieverlies door de aantasting van Mycosphaerella. Om Mycosphaerella een indicator te laten zijn voor de wijze van telen is er niet ingegrepen op Mycosphaerella. De chaotische schermregeling in week 38 heeft waarschijnlijk een grote bijdrage geleverd aan de infectie, maar of dit de echte oorzaak is en of de energiezuinige teeltwijze hieraan bijdraagt is echter niet aan te tonen.