Gedrag en dieet Europese meerval (Silurus glanis) rondom sluis- en stuwcomplex Lith aan de Maas: Voortgangsrapport II

Europese meerval (Silurus glanis) is bezig met een opmars in de Nederlandse wateren, waaronder de Nederlandse rivieren. Zowel Rijkswaterstaat als het ministerie van LVVN hebben aangegeven de behoefte te hebben aan kennis die men kan inzetten om te bepalen welk effect de Europese meerval heeft op beleidsrelevante soorten en invasieve exoten rondom migratieknelpunten. Expliciet is de vraag in welke mate beleidsrelevante soorten zoals trekvissen (aal, zalm, zeeforel en zeeprik) en invasieve exoten (wolhandkrabben, Ponto-Kaspische grondels en rivierkreeften) worden gepredeerd, hoe zich dit verhoudt tot het aanbod van deze soorten en of meervallen hun gedrag aanpassen aan de aanwezigheid van deze soorten tijdens de verschillende migratieperiodes bij de waterkrachtcentrale van Lith aan de Maas. In deze voortgangsrapportage worden de resultaten van de periode september 2023 – september 2024 besproken. Op 29 augustus 2023 zijn er rondom het sluis- en stuwcomplex 11 Innovasea akoestische ontvangers geplaatst, zes benedenstrooms en vijf bovenstrooms. Ook zijn op 19-06-2024 en 04-07-2024 twee PIT tag antennes geïnstallerd in de vispassage. In de periodes september tot en met oktober 2023 en in maart tot en met september 2024 is er zowel met fuiken gevist als met de hengel. Tot op heden is er op 19 dagen gevist door sportvissers. In totaal zijn er 117 meervalvangsten gedaan bij het sluis- en stuwcomplex Lith vanaf september 2023 tot en met september 2024. Hiervan waren 94 meervallen gevangen in de fuiken en 23 met de hengel. De lengte van de gevangen meervallen varieerde tussen 12,5 cm en 181 cm. In totaal zijn 18 meervallen (81 cm -181 cm)voorzien van een Innovasea akoestische zender, PIT tag en Floy tag. Bij 72 individuen is alleen een PIT tag en Floy tag geïmplanteerd (24 cm – 79 cm). Inmiddels zijn tenminste 13 individuen teruggevangen bij het sluis- en stuwcomplex Lith. In 14 van de 65 gevallen (21,5%) waarbij een maagspoeling is uitgevoerd werden er prooi(en) aangetroffen. Dit betrof verschillende soorten, waaronder diverse invasieve exoten. Met name de gevlekte Amerikaanse rivierkreeft is veelvuldig aangetroffen. Er zijn geen trekvissen in de magen aangetroffen. Uit de tot nu toe beschikbare data van de akoestische ontvangers blijkt dat het meerendeel van grote meervallen (>80 cm) in de buurt van het sluis- en stuwcomplex is gebleven. Meerval leek in de periode september-oktober 2023 niet in grote getalen bij het sluis- en stuwcomplex van Lith voor te komen. Met name grotere individuen > 80 cm leken nauwelijks aanwezig te zijn rondom het complex. In de periode mei-september 2024 bleek dat zowel kleine als grote meerval wel degelijk direct rondom en ook wat verder van het sluis- en stuwcomplex aanwezig waren. Er is met een grote inspanning bovenstrooms en benedenstrooms op meerval gevist met fuiken en met de hengel. Daarnaast is er benedenstrooms en bovenstrooms zeer uitgebreid met de LiveScope sonar verkend op de aanwezigheid van meerval door sportvissers. Aan de hand van deze verkenningen en de vangsten lijkt de meerval dichtheid bovenstrooms hoger te zijn dan benedenstrooms. Mogelijk heeft dit te maken met de habitat geschiktheid. Bovenstrooms lijkt er meer structuur in de vorm van diepe kuilen, taluds en richels, terwijl benedenstrooms dit soort variatie aan structuren spaarzaam en het ook ondieper is. Alhoewel er in de maaginhouden geen trekvissen zijn aangetroffen kunnen we nog niet concluderen dat de meerval geen impact heeft op trekvissen vanwege het volgende; 1) de meeste magen waren leeg 2) de periode waarin de meeste prooien zijn aangetroffen komen overeen met de referentie periode waarin er geen trekvis verwacht wordt 3) er was in 2024 een zeer geringe optrek van zeeprik waardoor de kans dat deze wordt aangetroffen in een meerval maag ook zeer gering is 4) er zijn voornamelijk kleinere meervallen gevangen (< 80 cm), waarbij de kleinere lengte het niet toe laat om te foerageren op trekvis. Er kan wel geconcludeerd worden dat de meerval zich op deze locatie, gedurende deze periode regelmatig voedt met invasieve exoten. Aan de hand van de tot nu toe beschikbare telemetrie data kunnen we concluderen dat sommige meervallen regelmatig in de nabijheid van het stuw- en sluiscomplex zijn.