Effecten van maatregelen op nitraat in het agrarische deel van grondwaterbeschermingsgebieden

In 34 van de kwetsbaarste grondwaterbeschermingsgebieden wordt gewerkt aan het verminderen van de nitraatuitspoeling uit de landbouw door het aanpassen van de agrarische bedrijfsvoering. Hiervoor is door de ministeries van LNV, I&W, het IPO, Vewin en LTO Nederland in 2017 een bestuursovereenkomst opgesteld. Uit gemeten nitraatconcentraties blijkt dat vaak verdergaande maatregelen nodig zijn om gebiedsgemiddeld aan het doel van maximaal 50 mg/L nitraat in het bovenste grondwater te voldoen. In de onderhavige studie is ervan uitgegaan dat in het agrarische deel van de grondwaterbeschermingsgebieden aan het doel van maximaal 50 mg/L nitraat moet worden voldaan. Om aan te geven welk type maatregelen kan bijdragen aan het realiseren van doelen, is een modelverkenning uitgevoerd waarin de effecten van vier typen maatregelen zijn onderzocht. De aanpassing van gebruiksnormen heeft het grootste effect op de nitraatconcentraties, gevolgd door een drastische aanpassing van het bouwplan op akker- en tuinbouwbedrijven waarbij het areaal uitspoelingsgevoelige teelt sterk wordt beperkt. Als derde maatregel, gesorteerd naar het effect, geldt de maximale inzet van vanggewassen op een akker- en tuinbouwbedrijf en de vierde maatregel is de omzetting van een regulier landbouwsysteem naar een biologisch landbouwsysteem. Door de inzet van de maatregel met het grootste effect kan in ongeveer de helft van het aantal grondwaterbeschermingsgebieden aan het doel worden voldaan. Voor een grotere daling van de nitraatconcentratie is een combinatie van meerdere maatregelen nodig. In 6 van de 34 grondwaterbeschermingsgebieden is een vermindering groter dan 50 mg/L nodig en het is de vraag of aan deze opgave kan worden voldaan met een combinatie van de in de onderhavige studie beschouwde maatregelen. De berekeningen geven ook aan dat gemeten nitraatconcentraties in de periode 2019-2022 waarschijnlijk zijn beïnvloed door droge weersomstandigheden en mogelijk door hogere mestgiften in de voorafgaande periode.