Effect stro in spuitsporen op waterafstroming: Verdiepend onderzoek Propositie Heuvelland

Samen met de betrokken bedrijven in het project ‘Water in Balans’ zijn voor het project ‘Propositie Heuvelland’ in het kader van de waterkwaliteit en –kwantiteit opgaven enkele onderzoeksvragen opgesteld. Het doel van de projecten is om met praktische maatregelen afspoeling en nutriëntenverlies te beperken. Veel maatregelen zijn te nemen, waarbij goed bodembeheer de basis is om de waterinfiltratie in diverse teelten te bevorderen. Als de zaai-rijrichting parallel aan de helling is, vormen echter rijsporen in het perceel een risico voor afstroming van water. De bodem is in de wielsporen verdicht. Water kan op die plaatsen niet of nauwelijks in de bodem trekken. Ook als de grond maar oppervlakkig is aangedrukt, begint water al gauw te stromen bij neerslag. Bij lange hellingen en brede sporen kan er dan veel water naar beneden spoelen, wat ook kan leiden tot erosie in de sporen. Spuitsporen vormen een extra risico omdat deze vaker bereden worden en lostrekken weinig of geen zin heeft. In gewassen zoals bieten, aardappelen en uien wordt in het teeltseizoen regelmatig door de spuitsporen gereden voor toepassen gewasbescherming of om te bemesten. In 2021 zijn in kader van het satellietbedrijvennetwerk binnen het programma Water in Balans enkele maatregelen in spuitsporen uitgeprobeerd in een perceel zaaiuien. De maatregel die het meeste effect had op het beperken van afspoeling was aanbrengen van stro in de spuitsporen. Het effect is in 2021 alleen visueel waargenomen. Om het effect van stro in de spuitsporen te onderbouwen is in 2022 een proef aangelegd met 2 objecten in 3 herhalingen in een perceel suikerbieten op proefboerderij Wijnandsrade. De vraag die gesteld werd: heeft het aanbrengen van stro in de spuitsporen invloed op afspoeling van water? Op basis van de uitgevoerde metingen aan afspoeling kan, bij de gegeven weeromstandigheden van het jaar 2022, geconcludeerd worden dat stro in de spuitsporen leidt tot minder afspoeling van water in vergelijking met spuitsporen zonder stro. Op basis van 8 meetmomenten werd een vermindering van de afspoeling geconstateerd van 10 tot 75% bij stro in de spuitsporen. Het effect op beperken van afspoeling door stro in de spuitsporen is het grootst tijdens een hevige bui waarbij in een korte periode veel neerslag valt. Zowel de remmende werking van het stro als de infiltratie verhogende werking draagt bij aan verminderen van de afspoeling. Bij een lage neerslag intensiteit, gedurende de hele dag is het effect van stro in de spuitsporen klein omdat lössgrond van nature (bij goed bodembeheer) een grote infiltratiecapaciteit heeft. Het aanbrengen van het stro (0.5 kg per m2) is in de proef handmatig uitgevoerd. Bij toepassing in de praktijk is het machinaal aanbrengen van stro een must. Stro doseer machines zijn nu beschikbaar voor het aanbrengen van stro in beddenteelt van bijvoorbeeld aardbei en peen (onderdekkersteelt). Deze kunnen mogelijk worden aangepast naar het doseren van stro in de sporen.