Contaminanten in rode aal uit Nederlandse binnenwateren: Resultaten van 2021

In 2021 is in het kader van het monitoringsprogramma “Contaminanten in vis uit Nederlandse binnenwateren” aal op 26 locaties bemonsterd. Hiervan lagen 11 locaties binnen het voor aalvisserij gesloten gebied en waren er 15 locaties waar de aalvisserij is toegestaan. Voor de bemonstering van grote alen wordt sinds 2016 rekening gehouden met het zwaartepunt van de beroepsmatige vangst, reden waarom iets grotere aal is bemonsterd (53-76 cm) dan vóór 2016 (>45 cm). Van de gevangen rode alen zijn mengmonsters samengesteld voor de lengteklassen 30-40 cm (drie trendlocaties elk jaar) en 53-76 cm. Deze monsters zijn geanalyseerd op de aanwezigheid van dioxines, dioxineachtige-PCB’s (dl-PCB’s) en niet- dioxineachtige PCB’s (ndl-PCB’s). Voor de som dioxines, som dioxines & dl-PCB’s (totaal-TEQ) en som ndl- PCB’s zijn Europese maximumgehalten (zogenaamde maximum levels, ML’s) vastgesteld (EC 1881/2006). Van de kleine aal (30-40 cm) overschrijdt alleen die van locatie Hollands Diep de ML voor ndl-PCB’s. Van de 26 onderzochte monsters grote aal overschrijden 14 monsters één of meerdere ML’s voor dioxine-TEQ, totaal-TEQ of ndl-PCB’s. Aanvullend overschrijden mengmonsters aal van de locaties IJsselmeer voorbij de energiecentrale, Ramsdiep (helemaal aan het begin), Mercuriushaven, Westhaven en van Riebeeckhaven in Amsterdam en Zaanse Schans één of meerdere beleidsregellimieten. Het gehalte totaal-TEQ in grote rode aal gevangen ten zuidwesten van de Ketelbrug, richting Lelystad overschrijdt dit jaar, i.t.t. 2020, nét niet de beleidsregellimiet. Het monster voorbij de energiecentrale overschrijdt deze nét wel. Voor de laatste locatie is dit de eerste keer dat deze overschrijding vastgesteld is volgens het geldende beleidsregelprotocol. Deze locatie ligt in het gebied dat opengesteld is voor aalvisserij. Ook de aal vanuit het Spaarne, ten noorden van de Mooie Nel overschrijdt de beleidsregellimiet maar ook de ML’s. Ook dit gebied is opengesteld voor visserij. Het is niet duidelijk of de contaminatie zijn oorsprong vindt in het Spaarne, vanuit Haarlem, of in de Mooie Nel, vanuit de Buiten Liede. Ook aal uit het gebied bij de Zaanse Schans en de Kuil en Poelmeertjes overschrijden diverse limieten. Aal uit deze drie locaties is in 2021 voor het eerst onderzocht. Het huidige rapport geeft de gegevens van voorgaande jaren weer, aangevuld met de resultaten van 2021. Op een enkele locatie is een verhoogd gehalte gevonden t.o.v. voorgaande jaren, maar over het algemeen passen de gevonden gehalten in het beeld van de voorgaande jaren. De mengmonsters aal zijn ook geanalyseerd op zware metalen (cadmium, lood, kwik, nikkel en arseen) en perfluoralkylstoffen (PFAS’s). Alle gehalten van cadmium, lood en kwik voldeden aan de geldende ML’s (EC 1881/2006). Arseen werd ook aangetroffen, maar voor arseen is geen ML vastgesteld. Door de toegenomen aandacht voor PFAS’s sinds 2019 zijn de resultaten van deze metingen ook in dit rapport opgenomen, en zijn dit jaar voor het eest de gegevens van voorgaande jaren weergegeven, aangevuld met de resultaten van 2021. De gesommeerde gehalten van de meest voorkomende PFAS’s variëren van circa 5 tot 47 ng/g product, waarbij PFOS de belangrijkste bijdrage leverde (35-100%). Hoogste gehalten werden aangetroffen in aal uit het Braasemermeer. Voor deze stoffen is nog geen ML vastgesteld en kunnen de gemeten gehalten dus niet getoetst worden aan de ML. Momenteel wordt in EU-verband wel gewerkt aan ML’s.