Bodem en bos in Someren en Lieshout: Verkenning van de relatie tussen bodem en bosvitaliteit in twee waterwingebieden

In opdracht van Brabant Water heeft WENR de relatie tussen bodemeigenschappen en de vitaliteit van zomereik onderzocht in twee waterwingebieden, Someren en Lieshout. Verdeeld over beide gebieden zijn twaalf meetbomen geselecteerd waarvan de helft een redelijke vitaliteit heeft en de andere helft een slechte. Bodemkundig en qua beheergeschiedenis zijn de gebieden goed vergelijkbaar. Door metingen aan de bomen (vitaliteit, chemie blad en hout) te combineren met metingen aan de bodem (bodem-, humus- en pH-profiel, grondwaterstandsverloop, chemie van strooiselpakket en drie lagen in de bodem), is geprobeerd een verklaring te vinden voor verschillen in vitaliteit. Geconcludeerd wordt dat alle groeiplaatsen erg droog zijn en door het vroegere heidebeheer en recentere verzuring een zeer lage basenbezetting en fosfaatgehalte hebben. Verschillen in vitaliteit vallen deels samen met bodemkundige verschillen tussen de waterwingebieden. In Lieshout is de vitaliteit van de bomen vaak wat beter dan in Someren. Door een iets groter vochtleverend vermogen van de bodem is de groeiverwachting voor eik in Lieshout normaal en in Someren slecht. Verder blijkt de verminderde vitaliteit een gevolg van o.a. te hoge stikstofdepositie waardoor verzuring versterkt is en een disbalans met andere nutriënten optreedt. Dat is vooral merkbaar in het strooiselpakket en de laag van 0-10 cm. Om de vitaliteit van het bos als geheel te herstellen, kan gedacht worden aan het toevoegen van mineralen om het evenwicht in de bodem te herstellen, maar die mogelijkheden zijn beperkt. Daarnaast kan ook gestreefd worden naar een ander, meer natuurlijk bostype met een kleinere rol voor zomereik