Beheer via inspanning: Staandwantvisserij in het IJsselmeer/Markermeer

Het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) is verantwoordelijk voor duurzame visserij op snoekbaars, baars, blankvoorn en brasem in het IJsselmeer en Markermeer. Vanuit deze context zijn middels een beheerstrategieëvaluatie voor visseizoen 2024/2025 vangstadviezen voor snoekbaars, baars, blankvoorn en brasem vastgesteld. LVVN wil deze vangstadviezen vertaald hebben naar inspanning (aantal staande netten) op basis van de gerapporteerde aanlandingen (2023/2024) van de desbetreffende soorten. De vraag vanuit LVVN aan WMR is hoeveel inspanning gereduceerd dient te worden om het gewenste vangstadvies voor de meest limiterende soort te behalen. Blankvoorn bleek de limiterende soort waarvoor het percentuele verschil tussen vangstadvies voor 2024/2025 (182 ton) en aanlandingen over visseizoen 2023/2024 (195) het grootste is (13 ton, -7%). Voor alle vier soorten is gekeken naar de huidige inspanning ten opzichte van de totale beschikbare inspanning in netnachten over de laatste visseizoenen, en hoe deze inspanning verdeeld is over (1) IJsselmeer en Markermeer en (2) verschillende metiers (maaswijdtes: 101 mm, 110 mm, 130 mm en 140 mm). De verdeling van inspanning over deze variabelen bepaalt in sterke mate het vangstsucces in de staandwantvisserij en kan verschillen per visseizoen. In de laatste vijf visseizoenen varieerde de benutte inspanning tussen de 72 – 80% van de maximaal beschikbare inspanning. Doorgaans werd meer inspanning benut op het Markermeer en was het vangstsucces met de 101 mm staande netten voor snoekbaars en baars gemiddeld genomen hoger dan in het IJsselmeer. Voor blankvoorn en brasem was er gemiddeld een vergelijkbaar vangstsucces tussen beide meren. Kijkend naar het gebruik van verschillende metiers zijn er sterke soortspecifieke verschillen in vangstsucces te zien. Het meest toegepaste metier is 101 mm, maar het aandeel van de metiers 130 mm en 140 mm is de laatste visseizoenen gestegen. Voor de visseizoenen 2021/2022 – 2023/2024 was het vangstsucces voor snoekbaars, maar ook brasem, doorgaans iets hoger voor de grotere maaswijdtes in vergelijking met 101 mm. Bij baars en blankvoorn is juist het beeld dat bij het gebruik van grotere maaswijdtes het vangstsucces aanzienlijk afneemt. Voor het realiseren van 13 ton aan blankvoornaanlandingen waren gemiddeld 4063 netnachten (ongeveer 30 netten) benodigd over de visseizoenen 2021/2022 – 2023/2024, wat neer komt op een aandeel van 5% van de staandwantvisserij in het IJsselmeergebied. Maar zodra één (of meerdere) van de variabelen, die het vangstsucces bepalen, duidelijk verandert in visseizoen 2024/2025, dan is het precieze effect van een inspanningsreductie van 5% niet te voorspellen of te garanderen. De variatie in de bestandsgrootte (survey-index), het aandeel benutte inspanning en de verdeling van de inspanning per meer (IJsselmeer en Markermeer) en maaswijdte is vermoedelijk groter dan de berekende inspanningsreductie van 5% voor de staandwantvisserij. Een alternatieve maatregel om het gewenste vangstadvies voor de meest limiterende soort te behalen kan zijn door te sturen op maaswijdte(s) in de staandwantvisserij of door te sturen op basis van tijd (lengte van het visseizoen). In het geval van sturing via maaswijdte, dan lijkt het gewenste vangstadvies voor blankvoorn behaald te kunnen worden door de inzet van het 101mm metier te beperken tot maximaal 60% van de totale inspanning, maar ook voor deze maatregel is het precieze effect niet te garanderen vanwege de eerdere genoemde variabelen.