SL Beperking bodemverdichting (bieten)oogst (3.10) (BO-53-002-041, BO-53-002-024)

In de Kamerbrief over de bodemstrategie van 23 mei 2018 schetst minister Schouten het streefbeeld dat in 2030 alle landbouwbodems duurzaam worden beheerd. Een aantal belangrijke (keten-)partijen willen samen optrekken om hier in de praktijk een grote slag in te maken. De betrokkenen partijen Suiker Unie met Sensus, IRS, CUMELA, LTO Nederland en Fedecom willen gezamenlijk dit thema aanpakken met als doel een halt toe te roepen aan een verdere verdichting van de ondergrond. De kracht van dit initiatief is de ketenaanpak. Alle betrokken partijen werken samen en hebben als doel dezelfde éénduidige boodschap te formuleren en af te geven aan de ketenpartijen. De focus is de bodem als geheel. Het gaat dus zowel om de structuur van de bouwvoor als de kwaliteit van de ondergrond. Het sparen van de bodem(structuur) past vanwege de positieve (onder andere maatschappelijke) gevolgen binnen de klimaatopgave[1].

 

Duurzaam bodembeheer begint met bewustwording. Het beschikbaar maken van de juiste tools voor het benutten van kennis over bodem en techniek zijn hierbij benodigd. Een dergelijke tool moet de

beoordeling van de bodemstructuur en kwaliteit van de ondergrond meetbaar maken. Daarnaast moet de uitkomst van de beoordeling digitaal kunnen worden vastgelegd om voortgang te monitoren en de continuïteit te waarborgen na afloop van dit project. Ook kan door digitale vastlegging gemakkelijk gewerkt worden met benchmarkrapporten en het volgen van het verloop van uitkomsten door de jaren heen. Resultaten zullen jaarlijks via het openbare Unitip verslag getoond worden. Om dit breed uitgerold te krijgen is een integrale aanpak benodigd, waarbij ook opleiding van adviseurs van deze ketenpartijen belangrijk is.

 

De teelt en met name de oogst van suikerbieten in Nederland wordt als casus gebruikt. Bij de oogst van bieten is namelijk veel massa te vervoeren in een periode met een beperkt aantal werkbare dagen. Hierbij past ten eerste een techniek/ logistiek die is aangepast aan de actuele draagkracht van de grond. Daarnaast is het vochtgehalte van de grond ten tijde van de oogst door goed management te beïnvloeden door o.a. te zorgen voor een goede bodemstructuur. Door de juiste combinatie van management en techniek zijn de risicos op bodemverdichting bij de bietenteelt te beperken. Uiteraard zijn er richtlijnen c.q. handvatten nodig voor omgang met extreme omstandigheden (zoals een lange natte periode) om dan de oogst te redden met minimale schade voor de bodem. Het beschikbaar maken van een geobjectiveerde tool waarmee boeren de gevolgen van hun handelen kunnen onderzoeken helpt boeren dan om keuzes te maken die leiden tot behoud en verbetering van bodem kwaliteit. Duurzaam beheer van de bodem staat hierbij steeds voorop. Effecten van klimaatverandering verergeren de invloed van bodemverdichting. In de gemiddeld drogere zomers is de indringingscapaciteit van wortels en capillaire werking slechter, waardoor droogte meer schade aanricht. In gemiddeld nattere winters vermindert de afvoer- en bergingscapaciteit van de bodem, waardoor water meer schade aanricht. Door de teelt van suikerbieten en cichorei als casus te gebruiken wordt met een areaal van 90.000 ha op 660.000 ha akkerbouwgewassen (incl. snijmais, CBS 2018) al snel 80% van het akkerbouwareaal bereikt in zes jaar.