KD-2019-054_Droogte in zandgebieden van Zuid- , Centraal- en Oost-Nederland (BO-43-023.01-024)

Droogte is te onderscheiden in het weer (meteorologisch), in de bodem (bodemvocht en grondwater) en in beeksystemen (afvoer). Droogte gaat gepaard met minder bodemvocht in de wortelzone van vegetatie en met lagere grondwaterstanden, waardoor een hogere watervraag ontstaat die hogere onttrekkingen dan normaal tot gevolg heeft, die op hun beurt de effecten van de droogte versterken.

De huidige inrichting, het beheer en de benutting van ons zoetwatersysteem zijn niet geschikt om effecten van meteorologische droogte, veroorzaakt door weinig neerslag en een hoge verdampingsvraag, op het grondwatersysteem en de watervoerendheid van beken te beperken. Ontwatering en onttrekkingen van water spelen hierin een belangrijke rol. Dit onderzoek toont aan dat ad-hoc beheermaatregelen vlak voor of tijdens droog weer nauwelijks effect hebben en ook structurele maatregelen in het oppervlaktewatersysteem alleen doorwerken op het grondwatersysteem als deze ook altijd en tot in de haarvaten van het watersysteem worden doorgevoerd. Deze haarvaten worden door landeigenaren beheerd.

Daarnaast is een uniforme duiding van droogte in verschillende compartimenten van het watersysteem nodig, gebaseerd op goede en actuele meetgegevens. Door actuele metingen én een uniforme duiding ervan door middel van droogte-indices te ontsluiten via een portaal kunnen verschillen binnen en tussen regio’s continu inzichtelijk worden gemaakt. Betrokken actoren krijgen hetzelfde inzicht van de toestand van het bodem-watersysteem en kunnen gezamenlijk maatregelen treffen om schade als gevolg van droogte te beperken.

Samen zullen we ervoor moeten zorgen dat het water dat we gebruiken ook weer wordt aangevuld: watervraag en -aanbod komen zo beter in balans. De ruimtelijke inrichting van het landelijk gebied speelt daarin een belangrijke rol. Als verantwoordelijkheden over de betrokken partijen duidelijk worden verdeeld én er een regisseur komt met gezag die het overzicht heeft en behoudt, dan kunnen we binnen Nederland de komende tijd succesvol werken aan een transformatie van ons Nederlandse zoetwatersysteem. Opdat het goed functioneert onder natte én droge omstandigheden: het is beter in balans, het grondgebruik is er beter op afgestemd en de schade voor gebruiksfuncties blijft onder extreme condities beperkt.