Met de oogst van het gewas onttrek je ook voedingsstoff en aan de akker. Als er geen ruimte is voor zwerfl andbouw of voor langdurig braakleggen, zul je het tekort aan voedingsstoff en moeten aanvullen door ze elders vandaan te halen. Voor een hectare graan op de es was vroeger een veelvoud aan hectaren weiden en woeste grond nodig om de vruchtbaarheid op peil te houden met behulp van mest en plaggen. Die ‘les van de es’ geldt nog steeds, zegt Frans Aarts. Tekorten compenseer je niet met het inbrengen van schimmels en bacteriën om het bodemleven te stimuleren. Ellen Mangnus sprak met hem.